Prostat Kanseri Evreleri ve radyonüklid tedavi
Tüm kanser türlerinde olduğu gibi prostat kanserinde de, tümörün büyüklüğünü ve hastalığın yayılıp yayılmadığını tespit etmek amacıyla yapılan evrelendirme ve derecelendirme, hekimlerin en iyi tedavi seçeneklerini belirlemesine yardımcı olur.
Prostattan biyopsisi sonrası Gleason Puan Sistemine (Gleason skoru) göre yapılan sınıflandırma tümörün ne kadar agresif olduğunu gösterir. Yüksek Gleason skoru daha agresif yani daha çabuk büyüyen ve yayılan kanser ile ilişkilidir.
Hastanın kan değerleri ve prostat bezindeki hücreler tarafından üretilen bir protein olan PSA (prostat spesifik antijen) değerleri de kontrol edilir. Prostat kanser tanısı olan hastalarda evre ilerledikçe PSA değeri de artış gösterir.
Bunlara ek olarak hekiminiz gerekli görürse, ultrason, pelvik MR, kemik sintigrafisi, 68Ga-PSMA PET (Galyum68-PSMA PET) gibi görüntüleme yöntemleri de bu aşamada kullanılabilir.
Prostat Kanseri Evrelemesi
Birçok kanser türünde olduğu gibi prostat kanseri de 4 evrede değerlendirilmektedir.
Evre 1’de Gleason skoru ve PSA değerleri düşüktür ve kanser prostat bezinde sınırlıdır.
Evre 2’de kanser evre 1’den daha büyüktür ancak hala prostat içerisinde sınırlıdır.
Evre 3’de kanser prostat kapsülünü aşmıştır.
Evre 4’de ise kanser prostat dışı organlara yayılmıştır. En sık olarak lenf bezleri ve kemiklere, daha ileri dönemde ise akciğer karaciğer gibi organlara da yayılabilir.
Prostat Kanserinde Atom Tedavisi
Nükleer tıpta uygulanan prostat kanserine yönelik atom tedavileri 177Lu-PSMA (Lutesyum-PSMA) ve 225Ac-PSMA (Aktinyum-PSMA) olarak adlandırılır.
Aktinyum-PSMA bir alfa tedavi olarak da adlandırılabilmektedir. Atom tedavisi, prostat kanseri tanısı almış her hastada kullanılmaz. Evre 1, Evre 2 ve Evre 3 prostat kanserinde atom tedavisinin yeri bulunmamaktadır.
Atom tedavisi verilebilecek hastalar metastazları olan prostat kanserli hastalar, yani Evre 4 aşamasındaki hastalardır. Ancak 4. evredeki her prostat kanserli hastaya atom tedavisi uygulanmaz. Tedavinin uygulanabilmesi için gerekli koşullar sağlanmış olmalıdır.
Hormon Tedavisinin Önemi
Hormon tedavisi, prostat kanser hücrelerinin çoğalmasını durduran veya yavaşlatan, prostat kanser tedavisinde en sık kullanılan önemli bir tedavi seçeneğidir. Atom tedavisinin uygulanabilmesi için hastanın sadece metastazlarının bulunması, yani dördüncü evrede olması yeterli değildir.
Ayrıca bu metastazların hormon tedavisine rağmen ilerlemiş olması veya hormon tedavisine yanıt vermiyor olması gerekmektedir. Bu aşamadaki prostat kanseri metastatik hormona dirençli hastalık veya metastatik kastrasyona dirençli hastalık olarak ifade edilmektedir.
Bu şartları sağlamayan hastalarda genellikle Lutesyum-PSMA veya Aktinyum PSMA endikasyonu bulunmamaktadır.
Tedaviye Uygunluk
Metastatik kastrasyona dirençli prostat kanserli hastaların atom tedavisine uygunluğu nükleer tıp hekimi tarafından değerlendirilebilir. Ancak bu değerlendirme sırasında nükleer tıp olarak yaklaşımımız, tanı ve tedavisinde üroloji, radyoloji, tıbbi onkoloji, radyasyon onkolojisi vb. birçok tıp branşının rol aldığı prostat kanserinde, çok branşlı, yani multidisipliner olmalıdır.
Metastatik kastrasyona dirençli prostat kanserli bir hastaya istisnai, hastaya özel bazı durumlar haricinde ilk tedavi seçeneği atom tedavisi olmamalıdır. Genellikle bu gruptaki hastalar, kemoterapi veya ikinci nesil antiandrojenler gibi tedavilerin yanıtsız ya da yetersiz kaldığı olgularda, tıbbi onkoloji hekimi tarafından nükleer tıp polikliniğine sevk edilmektedir. Hastaların direkt olarak nükleer tıp polikliniğine başvurduğu durumlarda ise hastalarımız için nükleer tıp hekimi tarafından tıbbi onkolojiden ileri değerlendirme talep edilmekte ve bu aşamadan sonra tedavi ve tedavi takibi onkoloji hekimi ile koordinasyon içinde yapılmaktadır.
Atom tedavisi yapılmasına karar verilen hastalarda ise tedaviye uygunluk için gerekli değerlendirmeler nükleer tıp polikliniğinde yapılmaktadır.
Tedavi kararı için hastanın genel durumu değerlendirilir ve ardından gerekli tetkikler istenir. Başlıca gerekli tetkikler kan ve biyokimya değerleri, nükleer tıpta yapılan PSMA PET görüntüleme ve yine nükleer tıpta yapılan böbrek fonksiyon değerlendirme testleridir. Ancak, nükleer tıp hekimi tarafından gerekli görülürse bazı hastalarda ek tetkikler istenebilir.
Tedavi kararı alınan hastalarda ilk tedavi seçeneği Lutesyum-PSMA ile atom tedavisidir. Daha ileri seviye bir tedavi olan ve Aktinyum-PSMA kullanılarak yapılan alfa tedavi ise genel olarak Lutesyum-PSMA ile tedaviye yanıt alınamayan veya Lutesyum-PSMA tedavisi sonrası nüks gelişen hastalarda tercih edilmektedir. Ancak burada tedavi seçimi her hasta için farklı olabilir ve kişiselleştirilmiş tıp anlayışına bağlı olarak hasta-hekim iş birliği içinde karar verilmelidir.