Prostat Kanserinde Radyonüklid Tedavi

PSMA Nedir?

Prostata Spesifik Membran Antijen  prostat hücrelerinin yüzeyinde doğal olarak bulunan bir antijendir. Kısaltması PSMA şeklinde ifade edilmektedir. Prostat kanserli hücrelerde, normal hücrelere göre 10 kat daha fazla yoğunlukta bulunur. Bu nedenle prostat kanserli hücrelerin hem görüntülenmesi hem de tedavi edilebilmesi için ideal bir hedeftir. Lutesyum-PSMA tedavisinde akıllı moleküllerin hedefi prostat kanserli hücrelerde bulunan PSMA’dır.

Lutesyum-PSMA tedavisi nedir?

Lutesyum-PSMA (177Lu-PSMA) tedavisi, ileri evre prostat kanserli hastalarda kullanımı günden güne artan bir radyonüklid tedavidir. Bu tedavinin amacı tümör boyutunu küçültmek, tümör hücrelerinin çoğalmasını durdurmaktır. Bu bağlamda hem hastalığın ilerleyişi kontrol altına alınabilir hem de yaygın kemik ağrısı, yorgunluk gibi ileri hastalık semptomlarını yatıştırmak mümkün olur. Bu tedavi genellikle hastalık ilerlediğinde, yayıldığında veya kemoterapi vb. gibi diğer tedavilerin yan etkileri hasta tarafından tolere edilemediğinde kullanılmaktadır.

Lutesyum-PSMA tedavisi nasıl etki eder?

PSMA prostat bezi hücreleri üzerinde doğal olarak bulunan protein yapıda bir moleküldür. Ancak prostat kanserli hücrelerde çok daha yoğundur. Eğer prostat kanseri vücudun başka kısımlarına yayıldı ise lenf nodu, kemik, akciğer gibi organlardaki metastatik hücrelerde de PSMA yüksek yoğunlukta bulunur. Lutesyum-PSMA tedavisinde, kendisini kanserli hücrelerdeki PSMA reseptörlerine bağlanan bir akıllı molekül kullanılır. Hastaya enjekte edilmeden önce, PSMA yönelik akıllı molekül ile Lutesyum (177Lu) Nükleer Tıp anabilim dalı laboratuvarında birbirine bağlanır. Bu sayede radyoaktif Lutesyum atomu kanserli hücreye akıllı molekül ile taşınabilir. Lutesyum tarafından yayılan tahrip edici özellikteki beta radyasyonu ile kanser hücreleri zaman içinde parçalanır. Akıllı molekül olan PSMA molekülü bir taşıyıcı vazifesi görerek radyasyonu kanser hücresine taşır ve bu sayede vücudun tamamı değil hedeflenen alanlar radyasyona maruz kalır.

Bu tedaviyi neden tercih etmeliyim?

Bu tedavi yöntemi sadece prostat kanseri kaynaklı kanserlere özgüdür. Prostat kanserinin başta hormon tedavisi olmak üzere diğer tedavilere cevap vermediği durumlarda kullanılır. Prostat kanserinin hemen hemen tüm tipleri, hücre yüzeylerinde PSMA barındırır, ancak tedavi verilmeden önce radyasyonun doğru bölgeleri hedefleyeceğinden emin olmak için PSMA PET ile görüntüleme yapılmalıdır. Lutesyum-PSMA tedavisi yapılacak hastalarda hormon tedavisini kesmek gerekmez. Kemoterapi hariç diğer tedavilerle birlikte doktorunuz uygun görürse  kontrol altında verilebilir. Eğer hasta kemoterapi alıyorsa ve Lutesyum-PSMA tedavisi verilmesine karar verildi ise kemoterapiyi kesmek gerekir.

Lutesyum PSMA tedavisi güvenli mi?

Bu tedavide kullanılan radyasyon kanser hücrelerini yok etmek için tasarlanmıştır. Vücuda enjekte edilen PSMA tümöre doğru yolculuk eder ve kanserli hücreleri hedef alır. Prostat kanser hücreleri dışında, PSMA tükürük bezleri, gözyaşı bezleri, böbrek gibi dokularda da bulunmaktadır. Bu nedenle bu dokular da radyasyona maruz kalabilirler. Ancak bu etki düşük seviyededir ve PSMA kanserli hücrelere direkt olarak yapıştığından kemoterapinin yıkıcı yan etkilerini göstermez.  Ağız kuruluğu, geçici yorgunluk veya kan değerlerinde geçici düşüş şeklinde yan etkiler bazı hastalarda görülebilir. Tedavi sonrası dönemde belirli aralıklarda yapılan kan tahlilleri ile bu etkiler kontrol alınabilir. Ayrıca yan etkilere maruz kalma ihtimali olan hastalar, tedavi kararı verilmeden önce yapılan testler sayesinde tespit edilebilir. Test sonuçları ve yapılan dozimetre çalışmaları ile desteklenen her hastaya özgü kişiselleştirilmiş tedavi stratejileri sayesinde yan etkiler olabilecek en düşük seviyede tutulur.