Lutesyum Tedavisi
Atom tedavisi nükleer tıpta radyoaktif maddeler kullanılarak yapılan tedavilerin genel adıdır. Lutesyum tedavisi ise akıllı moleküllerin kullanıldığı hedefe yönelik bir atom tedavi şeklidir.
Radyoaktif iyot tedavisi ya da halk arasında bilinen adı ile atom tedavisi, tiroid hastalıklarının tedavisinde etkinliği ve güvenilirliği kanıtlanmış bir tedavi yöntemidir. Radyoaktif iyot tedavisinde iyot elementinin radyoaktif bir izotopu olan iyot-131 kullanılmaktadır. Lutesyum tedavisinde kullanılan element ise Lutesyum 177 ‘dir.
Lutesyum Tedavisi Hangi Hastalıklarda Kullanılır ?
Lutesyum Tedavisi, prostat kanseri, nöroendokrin tümör, medüller tiroid kanseri gibi kanserlerin tedavisinde kullanılan bir atom tedavisidir. Hedefe yönelik atom tedavisinde kullanılan Lutesyum, tedavisi planlanan kanser hücresine yönelik geliştirilmiş olan akıllı moleküller ile sentezlenerek tedavi etkisini göstermektedir. Lutesyum tedavileri yaygın olarak ilk defa nöroendokrin tümörlerin tedavisinde kullanılmaya başlamıştır. Lutesyum tedavisinde kullanılan akıllı molekül, nöroendokrin tümörlerin metastazlarında yüksek yoğunlukta bulunan somatostatin reseptörlerini hedef almaktadır. Bu kanser tipi tedavi edilirken kullanılan akıllı molekül vücuda verildiğinde kanser hücreleri üzerindeki somatostatin reseptörlerine bağlanır. Nöroendokrin tümörlerde kanser hücrelerindeki reseptörleri hedefleyen akıllı moleküller Lutesyum ile laboratuvar ortamında her hastaya özel olarak sentezlenmektedir. Sentezlenen bu maddeye Lutesyum-Oktreotid veya Lutesyum DOTATATE adı verilmektedir. Bu nedenle nöroendokrin kanserlerin tedavisinde kullanılan atom tedavisi Lutesyum Oktreotid veya Lutesyum DOTATATE tedavisi olarak adlandırılmaktadır. Lutesyum-DOTATATE, nöroendokrin tümörlerin haricinde yoğun somatostatin reseptörü içeren diğer ileri evre kanserlerde de kullanılabilmektedir. Bu kanserler arasında medüller tiroid kanseri, nöroblastoma, paraganglioma vb. sayılabilir.
Son 15 yılda nöroendokrin tümörlerin tedavisinde kullanıma girmiş olan Lutesyum-DOTATATE tedavisi ile başarılı sonuçlar elde edilmiştir. Bu çalışmalar dünya çapında çok merkezli çalışmaların önünü açmış ve nihayetinde 2012-2016 yılları arasında yapılan ve sonuçları 2017 de yayınlanan NETTER çalışması ile Lutesyum-DOTATATE ’in alternatif tedavi yöntemleri ile karşılaştırıldığında daha üstün bir tedavi yöntemi olduğu, kanserli hücreleri yok ettiği ve yaşam süresini uzattığı kanıtlanmıştır. Ayrıca yan etkilerinin çok az olması önemli avantajlarından biridir.
Protstat kanseri ve Lutesyum Tedavi Süreci
Nöroendokrin tümörlerdeki lutesyum tedavi tecrübesini takiben son yıllarda kanserli hücreleri hedefleyen benzer bir tedavi yaklaşımı prostat kanserinin atom tedavisinde uygulanmaktadır. Prostat kanserinde atom tedavisi de akıllı moleküller ile hedefe yönelik tedavi prensibine dayanmaktadır. Akıllı moleküller, prostat kanser hücreleri üzerinde yoğun olarak bulunan prostata özgün yüzey antijenlerini hedef alırlar. PSMA adını alan bu yüzey antijenleri nedeni ile prostat kanserinde lutesyum ile yapılan atom tedavisi Lutesyum-PSMA tedavisi olarak adlandırılır. Prostat kanserinde kullanılabilen bir diğer atom tedavi yöntemi olan alfa tedavide ise Aktinyum kullanılır ve yapılan tedavinin adı Aktinyum PSMA tedavisidir. Prostat kanserinin Lutesyum-PSMA ile tedavisi diğer tedavi yöntemlerine cevap alınamayan hastalarda kullanılabilen güvenli bir tedavidir. Yapılan çalışmalar ve klinik tecrübeler, Lutesyum PSMA tedavisi ile ileri evre prostat kanserli hastalarda yaşam süresinin uzadığını, ağrıların azaldığını ve kanserin gerilediğini göstermektedir. Lutesyum PSMA tedavisini diğer tedavi yöntemleri ile karşılaştıran uluslararası, çok merkezli olarak yapılan bilimsel çalışmaların 2020 yılında sonuçlanması sonrası Lutesyum-PSMA tedavisinin prostat kanser tedavisindeki hakkettiği yeri alacağı beklenmektedir.