DaTSCAN Nedir?

DaTscan, Parkinson hastalığının tanısını doğrulamak için kullanılan bir görüntüleme testidir. Beyindeki dopamin taşıyıcı seviyelerini görselleştirmeye yardımcı olan ve nükleer tıpta gerçekleştirilen tek foton emisyonlu bilgisayarlı tomografi (SPECT) görüntüleme tekniğidir.

GE Healthcare tarafından geliştirilen ve ABD Gıda ve İlaç İdaresi (FDA) tarafından onaylanan DaTscan, Parkinson hastalığı olan yetişkinlerde kullanılabilir ve ülkemizde de sosyal güvenlik kurumu tarafından karşılanmaktadır.

Parkinson hastalığında, beyinde sürekli bir dopamin taşıyıcı kaybı vardır. Dopamin taşıyıcıları (DaT), sinir hücreleri arasındaki nörotransmitter dopamin akışına aracılık eder. Dopamin taşıyıcı kaybı, sinir hücreleri arasındaki iletişimi ve beyinden kaslara bilgi aktarımını bozarak Parkinson hastalığının belirtilerine neden olur. Datscan kullanarak dopamin taşıyıcı seviyelerini değerlendirmek, beynin fonksiyonel sağlığının daha net bir resmini elde etmeye yardımcı olabilir.

DaTscan Hakkında

DaTscan, titreme ve Parkinson hastalığının diğer motor semptomlarını esansiyel tremor  veya  ilaca bağlı parkinsonizm  gibi diğer hareket bozukluklarında gözlenenlerden ayırt etmek için kullanılır. Bir radyoaktif ajan hastanın kan dolaşımına enjekte edilir ve SPECT görüntüleme kullanılarak izlenir. DaTscan özellikle dopamin taşıyıcılarını taşıyan beyin hücrelerini işaretler. Işınlayıcı proteine sahip sağlıklı hücrelerin sayısı ne kadar yüksekse, görüntüler o kadar parlaktır. Bu şekilde, beyin görüntülerinin yoğunluğu beyin hücrelerinin sağlığını belirler.

Parkinson hastalığı olan hastalarda, dejenerasyondan derinden etkilenen beyin bölgesinde, yani hareketi kontrol eden bazal gangliyonlarda belirgin hastalığa özgü bir yoğunluk paterni izlenmektedir.

DaTscan hangi hastalar için gereklidir?

DaTscan her Parkinson hastası için gerekli değildir.  Çoğu için, hareket semptomlarının yavaşlığı, titreme ve sertlik gibi belirgin klinik semptomlar tanıya ulaşmak için yeterlidir ve tarama yoluyla elde edilen tıbbi veriler yeni olmayabilir ve tedavi planlarını değiştirmez. Ancak diğer nörolojik durumlarla tanısı belirsiz hastalarda ve tedaviye yanıt vermeyenler için tanıya ulaşmak için DaTscan gerekebilir.

DaTscan görüntüleme nasıl gerçekleşir?

DaTscan tetkiki yapılacak olan hastanın tıbbi geçmişinin nükleer tıp hekimi tarafından randevu öncesi sorgulanması büyük önem taşır. Örneğin, bazı ilaçlar görüntülemeyi engelleyebilir ve belli süreler için kesilmesi gerekebilir.

Görüntüleme günü ise hastanın kan dolaşımına enjekte edilen radyoaktif ajanın, genellikle dopamin taşıyıcı hücrelerin bulunduğu beynin striatum bölgesine ulaşması biraz zaman alır. Enjeksiyondan sonra, hastanın beyindeki dopamin taşıyıcı reseptör dağılımını görselleştirmek için SPECT taraması yapılmadan önce üç ila altı saat beklemesi gerekebilir. Taramanın kendisi ise yaklaşık 45 dakika sürmektedir. Enjekte edilen radyoaktif ajan çok düşük düzeyde  olup, hastalar kendilerine yapılan bilgilendirmeye uydukları takdirde, hastanın kendisine ya da çevresine bir zararı bulunmamaktadır.

Nükleer tıp hekimi ise çekim sonrasında beyin taramalarını görsel olarak değerlendirecek ve DaTscan için özelleştirilmiş olan yazılımları kullanarak gerekli kantitatif veriyi nörolog hekiminize iletilmek üzere rapor haline getirecektir.

Parkinson hastalığı ile ilgili daha detaylı bilgiye Türkiye Parkinson Hastalığı Derneği web sitesinden ulaşabilirsiniz.