Prostat kanserinde Alfa Tedavi
(225Ac-PSMA) tedavisi
Aktinyum-225-PSMA, prostat kanserinde hedefe yönelik alfa tedavide hastaya verilen radyoaktif maddenin adıdır. Metastatik ileri evre prostat kanser hastalarında kullanılabilen bir tedavidir. Bu tedavinin amacı tümör boyutunu küçültmek, tümör hücrelerinin çoğalmasını durdurmak ve tümör hücrelerini yok etmektir.
Radyonüklid tedaviler prostat kanserinin tedavisinde hastalık ilerlediğinde, yayıldığında veya kemoterapi vb. gibi diğer tedaviler etkisiz kaldığında veya yan etkileri hasta tarafından tolere edilemediğinde tercih edilirler. Genel yaklaşım olarak radyonüklid tedavi kararı verilen hastalarda birinci tercih Lutesyum PSMA tedavisidir. Lutesyum-PSMA dünyada ve Türkiye de binlerce hastaya uygulanmış bir tedavi yöntemidir. Lutesyum-PSMA tedavisinde ana hedefleri arasında semptomları azaltmak, yaşam süresini uzatmak ve yaşam kalitesini iyileştirmek sayılabilir. Ancak bazı hastalarda Lutesyum-PSMA tedavisine rağmen tedaviye yanıt alınamayabilir veya hastalığın tedaviye verdiği yanıt yetersiz kalabilir. Hatta tedaviye rağmen hastalık ilerleyişini sürdürebilir. Bu gruptaki hastalarda Aktinyum-225-PSMA ile hedefe yönelik alfa tedavilerin çok daha iyi sonuç verdiği tıbbi literatürde günden güne daha çok hastada gösterilmektedir.
Aktinyum-PSMA tedavisi nasıl etki eder?
PSMA prostat bezi hücreleri üzerinde doğal olarak bulunan bir proteindir. Ancak prostat kanserli hücrelerde çok daha yoğundur. Eğer prostat kanseri vücudun başka kısımlarına yayıldı ise lenf nodu, kemik, akciğer gibi organlardaki metastatik hücrelerde de PSMA yüksek yoğunlukta bulunur. Aktinyum-225-PSMA tedavisinde, kendisini kanserli hücrelerdeki PSMA reseptörlerine bağlayan akıllı molekül kullanılır. Hastaya enjekte edilmeden önce, PSMA molekülü Aktinyum-225 ile laboratuvar ortamında birbirine bağlanır. Bu sayede radyoaktif Aktinyum atomu kanserli hücreye akıllı molekül ile taşınmış olur. Aktinyum tarafından yayılan tahrip edici özellikteki alfa radyasyonu ile kanser hücreleri zaman içinde parçalanır. Akıllı molekül olan PSMA molekülü bir taşıyıcı vazifesi görerek radyasyonu kanser hücresine taşır ve bu sayede vücudun tamamı değil hedeflenen alanlar radyasyona maruz kalır.
ALFA TEDAVİ ile ilgili daha detaylı bilgi için tıklayınız.
Bu tedavi hangi kanserlerde kullanılır?
Bu tedavi yöntemi sadece prostat kanseri kaynaklı kanserlere özgüdür. Prostat kanserinin başta hormon tedavisi olmak üzere diğer tedavilere cevap vermediği durumlarda kullanılır. Prostat kanserinin hemen hemen tüm tipleri, hücre yüzeylerinde PSMA barındırır, ancak tedavi verilmeden önce radyasyonun doğru bölgeleri hedefleyeceğinden emin olmak için PSMA PET görüntüleme yapılmalıdır. Alfa tedavi günümüzde, genellikle Lutesyum PSMA sonrası istenilen yanıt alınamayan hastalarda tercih edilmekle birlikte, hekiminiz gerekli gördüğü takdirde ilk radyonüklid tedavi seçeneği olarak da kullanılabilir. Ancak bu durumda alfa tedavi seçeneğini nükleer tıp hekimleri ile birlikte onkoloji, üroloji ve radyasyon onkolojisi uzmanlarının da dahil olduğu multidisipliner yaklaşımla değerlendirmek uygundur.
Aktinyum 225-PSMA tedavisi yapılacak hastalarda hormon tedavisini kesmek gerekmez. Ancak kemoterapi ile birlikte verilmemelidir. Eğer hasta kemoterapi alıyorsa ve Aktinyum 225-PSMA tedavisi verilmesine karar verildi ise kemoterapiyi kesmek gerekir.
Aktinyum-PSMA tedavisi güvenli mi?
Bu tedavide kullanılan radyasyon kanser hücrelerini yok etmek için tasarlanmıştır. Vücuda enjekte edilen PSMA tümöre doğru yolculuğu sırasında kanserli hücreleri hedef alır. Prostat kanser hücreleri dışında, PSMA tükürük bezleri, gözyaşı bezleri, böbrek gibi dokularda da bulunmaktadır. Bu nedenle bu dokular da radyasyona maruz kalabilirler. Ancak bu etki çok düşük seviyede olup, PSMA kanserli hücrelere direkt olarak yapıştığından kemoterapinin yıkıcı yan etkilerinin hiçbirini göstermez. Ağız kuruluğu, geçici yorgunluk veya kan değerlerinde geçici düşüş şeklinde yan etkiler bazı hastalarda görülebilir. Tedavi sonrası dönemde belirli aralık ile yapılan kan tahlilleri ve muayene ile bu etkiler kontrol alınabilir.
Aktinyum-PSMA tedavisi ülkemizde yapılıyor mu?
İstanbul Tıp Fakültesi Nükleer Tıp Anabilim Dalında şu ana kadar Aktinyum 225-PSMA ile alfa tedavisi 3 kür uygulanmıştır. Tedavi uygulanan hastalarda herhangi bir yan etki izlenmemiş olup hastalarda izlenen tedavi yanıtı oldukça umut vericidir. Hastalarımızın takibi İstanbul Tıp Fakültesi Nükleer Tıp Anabilim Dalında devam etmektedir.
Uygulanması kolay mıdır?
Aktinyum-PSMA tedavisi, ön testler, dozimetre çalışmaları, gerekli radyoizotopların ve akıllı moleküllerin temini, laboratuvar ortamında sentezi, kalite kontrolü gibi çeşitli basamaklardan oluşan; multidisipliner yaklaşım ile tedavi kararını takiben uygulama aşamasında, Nükleer Tıp hekimi, radyofarmasi uzmanları ve sağlık fizikçilerinin çeşitli aşamalarında birlikte çalışmasını gerektiren bir süreçtir.
Ancak bu hassas süreçten hastalar etkilenmezler. Tedavi günü sentezlenen Aktinyum-PSMA gerekli kalite kontrol testleri tamamlandıktan sonra hastaya damar yolu ile verilir. Hastalar tedavi tamamlandıktan sonra aynı gün içinde evlerine dönebilirler. Çalışan hastalar ertesi gün işbaşı yapabilirler. Tedavi oldukça kolay tolere edilmektedir. Tedavi sırasında beklenen bir yan etki bulunmamaktadır. Uzun vadede en kayda değer yan etkisi ağız kuruluğu olarak bildirilmiştir. Ancak bu yan etki her hastada izlenmez. İstanbul Tıp Fakültesi Nükleer Tıp Anabilim Dalında Aktinyum-PSMA tedavisi uyguladığımız hastalarda tedavi sonrası ağız kuruluğu da dahil olmak üzere herhangi bir yan etki gözlenmemiştir.
